Participatietraject over zonnevelden en windturbines afgerond: de opbrengsten

De eerste 3 maanden van 2025 heeft Gemeente Alphen aan den Rijn een participatietraject uitgevoerd. We onderzochten welke voorwaarden inwoners belangrijk vinden om zonnevelden en windturbines toe te staan in de gemeente Alphen aan den Rijn. In totaal zijn er 1600 reacties opgehaald.

Reacties laten zien wat de wensen en zorgen zijn van inwoners. We hebben gemerkt dat dit onderwerp veel losmaakt bij inwoners. In dit bericht delen we de opbrengsten van het totale participatietraject. 

Gemeente Alphen aan den Rijn bedankt alle inwoners die hebben deelgenomen aan het participatietraject. Uw input is van grote waarde voor het vormgeven van een duurzame toekomst voor onze gemeente.

Straatgesprekken, inloopbijeenkomsten en vragenlijst

Inwoners deelden hun wensen, zorgen en ideeën over zonnevelden en windturbines via straatgesprekken, inloopbijeenkomsten en een online vragenlijst. De gesprekken hadden soms een kritisch karakter, maar bijna alle gesprekken waren open en prettig.  Wie weet hebben wij ook u gesproken tijdens een bijeenkomst of op straat? 

‘Er moet iets gebeuren’

Veel inwoners geven aan dat er ‘iets moet gebeuren’. Zij vinden het belangrijk dat er voldoende energie voor iedereen beschikbaar is. Een deel van de inwoners vindt het belangrijk dat we die energie duurzaam opwekken. Deze inwoners staan neutraal tot positief tegenover grootschalige opwek door zonnevelden en windturbines. Wel maken zij zich vaak zorgen over de gevolgen. Of mensen geven aan dat de gemeente Alphen aan den Rijn geen logische plek is voor zonnevelden en windturbines. Soms heeft dat te maken met de natuur en de cultuurhistorie in het gebied. En soms door de dichte bebouwing in de gemeente. Dat zou het moeilijk maken om zonnevelden en windturbines ver van woningen te plaatsen. 

Een deel van de inwoners is sterk tegen het plaatsen van zonnevelden en vooral windturbines. Bij zonnevelden zeggen mensen vaak dat zij het zonde vinden van de weinige ruimte die is. Bij windturbines worden vaak de effecten op natuur, gezondheid, overlast en het uitzicht genoemd. In het participatietraject zijn deze stemmen gehoord en meegenomen. Maar de focus lag op de vraag: als zonnevelden en windturbines er tóch moeten komen, aan welke voorwaarden moeten ze dan voldoen? 

Voorwaarden voor windturbines

Veel mensen geven aan dat zij vinden dat windturbines op logische plekken moeten komen. Wat inwoners ‘logische plekken’ vinden wisselt, maar hangt vaak samen met de volgende voorwaarden:

• Voldoende afstand tot woonkernen. Mensen vinden het belangrijk dat windturbines op voldoende afstand staan van woonkernen. Het verschilt per persoon wat ‘voldoende’ afstand is. Deze voorwaarde wordt het meeste genoemd in Hazerswoude-Rijndijk.
• Geen overlast (slagschaduw en geluid). Windturbines mogen geen overlast of maar een heel klein beetje overlast geven, vinden inwoners. Ook deze voorwaarde wordt het meeste genoemd in Hazerswoude-Rijndijk.
• Geen effecten op de gezondheid. Gezondheidseffecten van windturbines zijn een grote zorg bij inwoners. 
• Mijn uitzicht mag niet veranderen. Inwoners maken zich zorgen over het veranderen van hun uitzicht door de mogelijke komst van een windturbine. 
• Cultuur en/of historische plekken moeten bewaard blijven. We moeten zuinig zijn op cultuurhistorische plekken, vinden inwoners. Deze voorwaarde wordt het meeste genoemd in Aarlanderveen en Zwammerdam. 
• Genoeg ruimte voor planten en dieren. Minder dan bij zonnevelden, maar ook bij windturbines vinden inwoners het belangrijk dat er genoeg ruimte is voor planten en dieren. 

Voorwaarden voor zonnevelden

Inwoners zijn over het algemeen positiever over het opwekken van zonne-energie dan over windenergie. In gesprekken over zonnevelden wordt vaker genoemd dat het belangrijk is dat energie duurzaam is. De voorwaarden die het meest genoemd worden: 

• Leg eerst de daken en industrieterreinen vol. Inwoners noemen vaak dat ze het zonde vinden om de weinige grond voor zonnevelden te gebruiken. Het vol leggen van daken en industrieterreinen wordt veel genoemd. 
• Genoeg ruimte voor planten en dieren. In alle kernen vinden mensen het belangrijk dat er genoeg ruimte voor planten en dieren is. 
• De zonnevelden vallen zo min mogelijk op in het landschap. Als er zonnevelden komen, willen inwoners graag dat deze zo min mogelijk opvallen in het landschap. Bijvoorbeeld door er een heg van natuurlijke materialen omheen te plaatsen. 

De voorwaarden in de praktijk 

In de tweede ronde van het participatietraject spraken we met inwoners over wat bovenstaande voorwaarden in de praktijk kunnen betekenen. 

• Windturbines zo ver mogelijk van woonkernen plaatsen
  We stellen voor om bij de plaatsing van windturbines meer afstand tot woonkernen te behouden vanuit het oosten en het westen, daar waar de zon laag staat. En vanuit het zuiden, waar vaak de wind vandaan komt. Op die manier wordt overlast beperkt. Voor veel inwoners klinkt het logisch om hier rekening mee te houden. Inwoners verschillen van mening over wat de minimale afstand tot woonkernen zou moeten zijn. 
• Zoveel mogelijk behoud van natuur en cultuurhistorische plekken 
  We stellen voor om geen windturbines in beschermde natuurgebieden of dichtbij historische bouwwerken, zoals ouderwetse molens te plaatsen. Veel inwoners geven aan dit een goed idee te vinden. 
• Spreiding of clustering van windturbines
  Willen inwoners liever meer windturbines in een kleiner gebied waardoor een kleinere groep inwoners meer overlast heeft? Of juist windturbines die verder uit elkaar staan in een groter gebied waardoor meer inwoners een beetje overlast hebben? Inwoners vinden deze keuze tussen clustering of spreiding van windturbines vaak lastig. Hierover is geen duidelijke voorkeur uitgesproken. Een deel van de inwoners geeft aan dat de politiek hierover moet beslissen. 

Wat gebeurt er nu met de opbrengsten van de participatie?

De opbrengsten van de participatie worden teruggekoppeld aan inwoners, het college van Burgemeester & Wethouders en de gemeenteraad. Voor het opwekken van zonne- en windenergie volgen daarna verschillende processen om beleid te maken. Bij het maken van beleid wordt zo veel mogelijk rekening gehouden met de opbrengsten van het participatietraject.

Windturbines

Het college doet een voorstel aan de gemeenteraad over de voorwaarden voor het plaatsen van windturbines. Het college gebruikt hiervoor de wensen en zorgen die zijn opgehaald tijdens het participatietraject. Het college geeft in het voorstel eventuele voorkeurslocaties aan. Het is ook mogelijk dat er geen geschikte locaties worden gevonden voor windturbines. 

Behandelen voorstel

De gemeenteraad behandelt het voorstel vervolgens in een commissievergadering. We verwachten dat dit ergens in juni zal zijn. Tijdens de vergadering is er ruimte om inhoudelijk dieper op het voorstel in te gaan. Raadsleden en inwoners kunnen hier ook vragen stellen aan het college over het voorstel. Ook kunnen inwoners inspreken. 

Na de behandeling in de commissievergadering neemt de gemeenteraad een besluit over het voorstel. Dit gebeurt in een raadsvergadering, we verwachten in juni of juli 2025. Als de gemeenteraad akkoord gaat met de voorwaarden en eventuele locaties, dient de gemeente deze in bij de Provincie Zuid-Holland. Zo kan Gedeputeerde Staten rekening houden met de voorkeuren van de gemeente, wanneer zij op 7 oktober 2025 een besluit moet nemen over zoeklocaties voor windturbines binnen de provincie. Als de gemeenteraad besluit om niet akkoord te gaan met de voorwaarden en locaties uit het voorstel van het college, neemt de Provincie een besluit zonder daarbij de voorkeuren van de gemeente te kennen. Voor meer informatie over dit proces verwijzen wij u naar de website van de Provincie Zuid-Holland.

Zonnevelden

Voor de grootschalige opwek van zonne-energie stelt de gemeente zelf een beleidskader op. Hierbij nemen we de opbrengsten van de participatie waar mogelijk mee. Maar we kijken ook naar de technische en wettelijke mogelijkheden. In dit beleidskader staat aan welke voorwaarden zonnevelden in onze gemeente moeten voldoen. 

Dit kader kan een initiatiefnemer gebruiken om een plan te maken voor een zonneveld. De gemeente gebruikt het beleidskader om te bepalen of een initiatiefnemer een vergunning kan krijgen of niet. Het college zal het beleidskader naar verwachting eind 2025 voorleggen aan de gemeenteraad. De raad besluit dan om dit wel of niet vast te stellen.  

Lees meer over de uitkomsten in het participatieverslag 

Wilt u het participatieverslag ontvangen als pdf-document? Stuur dan een e-mail naar team Duurzaamheid, via duurzaamheidsloket@alphenaandenrijn.nl.